Merkez Siyaset
3 Haziran 2023 tarihinde kaybettiğimiz tarihçi, yazar ve akademisyen Prof. Dr. Zafer Toprak’ın ailesi, ünlü bilim insanının 60 bin eserlik arşivini İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağışladı. İBB Kültür Varlıkları Dairesi Başkanlığı’na bağlı İBB Miras, Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü kurucu başkanı ve Tarih Vakfı kurucularından olan Prof. Dr. Zafer Toprak’ın 50 yıla yakın süren mesleki yaşamındaki derlediği zengin arşivini, akademisyen ve araştırmacıların kullanımına açmak için harekete geçti. İktisat tarihi, kurumlar tarihi, toplumsal hareketler ve erken dönem Türkiye Cumhuriyet’i tarihi gibi sayısız alanda verdiği eserlerle siyaset ve kültür tarihimize yeri doldurulmaz katkılarda bulunmuş Prof. Toprak’ın arşivinin, Beyoğlu Metrohan’da, “Zafer Toprak Kütüphanesi ve Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi” adıyla hizmete alınmasına karar verildi. Zafer Toprak Kütüphanesi ve Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi’nin tanıtım toplantısı; İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat, merhum Prof. Toprak’ın kendisi gibi akademisyen eşi Prof. Dr. Binnaz Toprak ve kızı Ayşe Toprak Peker’in katılımlarıyla gerçekleştirildi. Tanıtım toplantısında sırasıyla; Polat, Prof. Toprak ve İmamoğlu birer konuşma yaptı.
“BİR KÜTÜPHANE BİR İNSANI BİR METRO KADAR MUTLU EDER Mİ?”
“Bazen arkadaşlarımla hizmetle ilgili yorumlarımda söylüyorum; yani bir kütüphane bazen bir insanı bir metro kadar mutlu eder mi? Fazlasını da edebiliyor” diyen İmamoğlu, göreve geldiklerinden bu yana geçen sürede İstanbul’a 42 yeni kütüphane kazandırdıkları bilgisini paylaştı. Merhum Prof. Toprak’ın Türkiye akademi dünyasındaki öneminin altını çizen İmamoğlu, “Türkiye kültür hayatına yön veren, birçok yayının çıkışında önemli rol üstlendiğini biliyoruz. Yeri doldurulamaz hocalarımızdan birisi. Çok kıymetli araştırmalara ve eserlere imza atmış Zafer Hoca’mızın, özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemleri ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yılları üzerine yaptığı çalışmalar, hepimiz için temel başvuru kaynağı konumunda. Gerçekten özenle okuyup, bir kelimesini dahi ıskalamadan anlamaya gayret edeceğimiz çok değerli eserleri bize emanet etti” dedi.
ZAFER TOPRAK ARŞİVİ DİJİTAL ORTAMA AKTARILACAK
Zafer Toprak’ın, Cumhuriyetin sadece rejim adı değil, bir medeniyet kurgusu olduğunu sıklıkla vurguladığına dikkat çeken İmamoğlu, “Zafer Toprak’ın, Cumhuriyeti daha doğru okumak adına, bizlere yeni pencereleri bu vesileyle burada kurulan bu merkezde de açmaya devam edeceğini düşünüyorum. Ne yazık ki, Cumhuriyete çok anlaşılması yönünde hizmet eden Zafer Toprak’ı, tam da Cumhuriyetin yüzüncü yılında uğurlamış olduk. Zafer Toprak Kütüphanesi Cumhuriyet Araştırmaları Merkezi, Zafer Hocamızın değerli hatırasını yaşatacağımız bir mekan olmanın ötesinde, onun Cumhuriyeti anlama ve anlatma çabasını yaşatma ve bu çabaya ortak olma umuduyla, Cumhuriyetin yüzüncü yılını armağan ettiğimiz önemli bir araştırma merkezi olacak” diye konuştu. İmamoğlu, merhum Prof. Toprak’ın arşivini dijital ortama taşıyarak, daha ulaşılır hale getireceklerini belirtti.
“MERKEZ, İSTANBULLULAR İÇİN MUAZZAM BİR KÜLTÜR DURAĞI OLACAK”
Kültürel ve sanata erişimin neredeyse bir lüks olmaya başladığını kaydeden İmamoğlu, “Bu dönemde her yaştan, her kesimden İstanbullunun her köşesinde ücretsiz olarak kullanabileceği etkinlikleri, bir kent hakkı olarak görüyoruz ve İstanbul’un tüm mahallelerine ulaştırmak için de bu konuda gerçekten yüksek seviyede bir çalışma sürdürüyoruz” şeklinde konuştu. Bünyesinde, İBB’nin kadim kurumu İETT Genel Müdürlüğü’nü barındıran Metrohan’ın da bu kapsamda olduğunu dile getiren İmamoğlu, “Böylesi güzel bir merkezde, İstanbulluları başka sanat ve kültürle buluşturacağımız bir alanı hep beraber kurguluyoruz” dedi. Toprak Ailesi’nin bağışıyla alanın çok önemli bir işleve kavuşacağını aktaran İmamoğlu, “İnanıyorum ki burada yer alacak olan Zafer Toprak Kütüphanesi Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi de İstanbullular için muazzam bir kültür durağı olacak. İnanıyorum ki, Zafer Toprak da arşivinin böyle faydalı bir şekilde değerlendirildiğini bu tarihi binada araştırmacıların hizmetine sunulduğunu görmekten bence çok büyük mutluluk duyacaktır. Bizi görüyor ve bu yaptıklarımızı bence oradan alkışlıyordur diye düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
PROF. BİNNAZ TOPRAK: “KÜTÜPHANELERE ÇOK İHTİYACIMIZ VAR”
Projede emeği geçen kişi, kurum ve kuruluşlara teşekkürlerini sunan Prof. Binnaz Toprak da duygularını şu sözlerle dile getirdi:
“Uluslararası istatistiklere baktığınızda Türkiye, okuma alışkanlığı açısından, kitap okuma sayıları açısından son derece gerilerde seyrediyor. Tabii bu okuma alışkanlığı kendiliğinden olmuyor. Teşvik edilmesi lazım. Hem eğitim süreciyle teşvik edilmesi lazım hem de kent kütüphaneleri süreciyle teşvik edilmesi lazım. Eğitim sürecini biliyoruz. Çok şükür, yani ilkokuldan itibaren derslerin dışında çocuklara üç tane kitap okutuluyorsa memnun oluyor insan. Ama kütüphaneler hakikaten çok önemli. Çünkü kentleri kent yapan, yani kentleri özgün kılan şeyin AVM’ler, bulvarlar, alt geçitler, üst geçitler, köprüler falan olmaktan ziyade -tabii onlar da önemli, önemseniyor değilim- ama asıl kentlere, kentlere ayrıcalıklı kılan şeyin o kentin kültür yaşamı olduğunu düşünüyorum. Kütüphanelere çok ihtiyacımız var. Eşim Zafer Toprak anısına yapılacak bu kütüphanenin de böyle bir işlev göreceğini ümit ediyoruz.”
130 KİŞİ AYNI ANDA MERKEZDEN YARARLANABİLECEK
Konuşmaların ardından, İmamoğlu’nun tanıklığında, Polat ve Toprak Ailesi arasında protokol imzalandı. Zafer Toprak Kütüphanesi ve Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi’nin tamamlanmasının ardından, merhum Prof. Toprak’ın çalışmalarında yararlandığı Osmanlıca eserler, Türkçe yayınlar, gazeteler ve süreli yayınlar, çalışma notları ve kitaplarından oluşan yaklaşık 60 bin eserlik arşivi Metrohan’da sergilenmeye başlayacak. 130 kişilik kapasiteli merkez, akademisyen ve araştırmacılara rehber olacak.